Dz.U.98.155.1014

1999-01-01 zm. Dz.U.99.49.485

1999-05-13 zm. Dz.U.99.38.360

1999-09-10 zm. Dz.U.99.70.778

2000-01-01 zm. Dz.U.99.110.1255

                  zm. Dz.U.00.6.69

2000-02-23 zm. Dz.U.00.12.136

2000-07-15 zm. Dz.U.00.48.550

2001-01-01 zm. Dz.U.00.95.1041

                  zm. Dz.U.00.119.1251

                  zm. Dz.U.00.122.1315

2001-01-15 zm. Dz.U.00.122.1315

2001-05-30 zm. Dz.U.01.45.497

2001-05-31 zm. Dz.U.01.46.499

2001-11-30 zm. Dz.U.01.125.1368

2002-01-01 zm. Dz.U.01.98.1070

                  zm. Dz.U.01.102.1116

                  zm. Dz.U.01.145.1623

2002-05-01 zm. Dz.U.02.41.365

2002-05-20 zm. Dz.U.02.41.363

2002-06-29 zm. Dz.U.02.74.676

2002-10-26 zm. Dz.U.02.156.1300

2002-10-27 zm. Dz.U.02.113.984

2002-12-31 zm. Dz.U.02.200.1685

                  zm. Dz.U.02.213.1802

2003-01-01 zm. Dz.U.01.100.1082

                  zm. Dz.U.02.214.1806

                  zm. Dz.U.02.216.1824

2004-01-01 zm. przen. Dz.U.01.88.961 - zob. tekst jednolity

                  zm. przen. Dz.U.02.153.1271
            
prz. do UE zm. przen. Dz.U.00.122.1315 - zob. tekst jednolity

                 zm. przen. Dz.U.02.156.1300

z dnia 26 listopada 1998 r.

o finansach publicznych.

(Dz. U. z dnia 19 grudnia 1998 r.)

Art. 1. Ustawa określa:

1) pojęcia: środków publicznych, w tym dochodów i przychodów publicznych, wydatków i rozchodów publicznych, deficytu i nadwyżki sektora finansów publicznych oraz państwowego długu publicznego,

2) zasady i sposoby zapewnienia jawności i przejrzystości finansów publicznych,

3) formy organizacyjno-prawne jednostek należących do sektora finansów publicznych,

4) zasady planowania środków publicznych oraz dysponowania nimi,

4a) (1) zasady kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych,

5) zasady zarządzania państwowym długiem publicznym oraz procedury ostrożnościowe i sanacyjne wprowadzane w razie nadmiernego zadłużenia,

6) sposób finansowania deficytu i zasady operacji finansowych dokonywanych przez podmioty sektora finansów publicznych,

7) zakres projektowanych i uchwalanych budżetów opartych na dochodach publicznych, w tym zasady klasyfikacji dochodów i wydatków,

8) zasady opracowywania projektów,

9) zasady uchwalania budżetów,

10) zasady i tryb wykonywania budżetów,

11) odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych.

Art. 2. (2) 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o Ministrze Finansów, należy przez to rozumieć odpowiednio ministra właściwego do spraw budżetu, ministra właściwego do spraw finansów publicznych oraz ministra właściwego do spraw instytucji finansowych.

2. Ilekroć w ustawie jest mowa o zarządzie jednostki samorządu terytorialnego lub o przewodniczącym zarządu jednostki samorządu terytorialnego, należy przez to rozumieć również wójta (burmistrza, prezydenta miasta).

Art. 3. (3) 1. Środkami publicznymi są:

1) dochody publiczne,

2) (4) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych, niepodlegające zwrotowi, z wyłączeniem środków określonych w pkt 2a,

2a) (5) środki pochodzące z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności Unii Europejskiej,

3) przychody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych pochodzące:

a) ze sprzedaży papierów wartościowych oraz z innych operacji finansowych,

b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek samorządu terytorialnego,

c) ze spłat pożyczek udzielonych ze środków publicznych,

d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,

4) przychody jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych uzyskiwane w związku z prowadzoną przez nie działalnością oraz pochodzące z innych źródeł.

2. Dochodami publicznymi są:

1) daniny publiczne, do których zalicza się podatki oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw,

2) pozostałe dochody uzyskiwane przez jednostki sektora finansów publicznych, do których zalicza się:

a) opłaty,

b) dochody z mienia, w szczególności z najmu oraz z dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze oraz dywidendy od wniesionego kapitału,

c) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu ust. 1 pkt 3 lit. a) i b), oraz dochody ze świadczenia usług,

d) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej,

e) inne dochody uzyskane na podstawie odrębnych przepisów, o ile są pobierane przez organy finansowane z dochodów publicznych lub przez podległe albo nadzorowane przez te organy jednostki, o których mowa w art. 5 pkt 1 i 2.

Art. 4. 1. Środki publiczne mogą być przeznaczane na:

1) wydatki publiczne,

2) rozchody budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

2. Rozchodami publicznymi są:

1) spłaty otrzymanych pożyczek i kredytów,

2) wykup papierów wartościowych oraz inne operacje finansowe,

3) udzielone pożyczki.

Art. 5. (6) Do sektora finansów publicznych zalicza się:

1) organy władzy publicznej, organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały, a także jednostki samorządu terytorialnego i ich organy oraz związki,

2) jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych,

3) fundusze celowe,

4) państwowe szkoły wyższe,

5) jednostki badawczo-rozwojowe,

6) samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

7) państwowe lub samorządowe instytucje kultury,

8) Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzane przez nie fundusze,

9) Kasy Chorych oraz Krajowy Związek Kas Chorych,

10) Polską Akademię Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne,

11) państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, banków i spółek prawa handlowego.

Art. 6. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowaniem, a w szczególności:

1) pobieranie i gromadzenie dochodów,

2) wydatkowanie środków publicznych,

3) finansowanie deficytu,

4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,

5) zarządzanie środkami publicznymi,

6) zarządzanie długiem publicznym.

Art. 7. 1. (7) Dodatnia różnica między dochodami publicznymi powiększonymi o środki, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, a wydatkami publicznymi, ustalona dla okresu rozliczeniowego, stanowi nadwyżkę sektora finansów publicznych, zaś ujemna różnica jest deficytem sektora finansów publicznych.

2. Dochody i wydatki oraz deficyt lub nadwyżkę sektora finansów publicznych ustala się po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora.

Art. 8. Przez potrzeby pożyczkowe budżetu państwa rozumie się środki finansowe niezbędne do sfinansowania deficytu budżetu państwa, spłat wcześniej zaciągniętych zobowiązań, sfinansowania udzielanych przez Skarb Państwa pożyczek oraz wykonywania innych operacji finansowych związanych z długiem Skarbu Państwa.

Art. 9. 1. Przez państwowy dług publiczny rozumie się nominalne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych ustalone po wyeliminowaniu przepływów finansowych pomiędzy podmiotami należącymi do tego sektora.

2. Przez dług Skarbu Państwa rozumie się nominalne zadłużenie Skarbu Państwa.

Art. 10. 1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne,

2) zaciągniętych kredytów i pożyczek,

3) przyjętych depozytów,

4) wymagalnych zobowiązań:

a) jednostek budżetowych,

b) wynikających z ustaw i orzeczeń sądu, udzielonych poręczeń i gwarancji oraz innych tytułów.

2. Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, uwzględniające w szczególności podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności.

akty wykonawcze

Rozdział 2

Jawność i przejrzystość finansów publicznych

Art. 11. 1. Finanse publiczne są jawne.

2. Jawność finansów publicznych jest realizowana, z zastrzeżeniem ust. 3, w szczególności przez:

1) jawność sejmowej debaty budżetowej i debat budżetowych jednostek samorządu terytorialnego,

2) jawność sejmowej debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa i debat nad wykonaniem sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego,

3) podawanie do publicznej wiadomości:

a) kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

b) zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych przez Ministra Finansów,

4) udostępnianie corocznych sprawozdań dotyczących finansów i działalności jednostek należących do sektora finansów publicznych.

3. Jawność finansów publicznych wyłącza się w stosunku do tych środków publicznych, których pochodzenie lub przeznaczenie zostało uznane za tajemnicę państwową na podstawie odrębnych przepisów lub jeżeli wynika to z umów międzynarodowych.

4. Jednostki sektora finansów publicznych stosują jednolite zasady rachunkowości.

Art. 12. 1. Minister Finansów ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski":

1) kwotę:

a) państwowego długu publicznego,

b) niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych,

c) długu Skarbu Państwa,

d) niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa,

2) relacje do produktu krajowego brutto:

a) kwoty państwowego długu publicznego,

b) łącznej kwoty państwowego długu publicznego powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do produktu krajowego brutto,

c) kwoty długu Skarbu Państwa,

d) łącznej kwoty długu Skarbu Państwa powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa do produktu krajowego brutto.

2. Ogłoszenie kwot, o których mowa w ust. 1 pkt 1, jest dokonywane w odniesieniu do:

1) roku budżetowego - w terminie do dnia 31 maja roku następnego,

2) pierwszej połowy roku budżetowego - w terminie do dnia 30 września tego roku.

3. Ogłoszenie relacji, o których mowa w ust. 1 pkt 2, dokonywane jest dla stanu za rok budżetowy - w terminie do dnia 31 maja roku następnego.

4. Podstawą obliczenia relacji, o których mowa w ust. 1 pkt 2, jest wielkość produktu krajowego brutto ogłaszana przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.

akty wykonawcze

Art. 13. (8) 1. Dochody, wydatki publiczne, przychody, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 4, oraz środki, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, klasyfikuje się według:

1) działów i rozdziałów - określających rodzaj działalności,

2) paragrafów - określających rodzaj dochodu, przychodu lub wydatku oraz środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a.

2. Przychody, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, oraz rozchody, o których mowa w art. 4 ust. 2, klasyfikuje się według paragrafów określających źródło przychodu lub rodzaj rozchodu.

3. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową klasyfikację dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, z uwzględnieniem Polskiej Klasyfikacji Działalności.

4. Minister Finansów może określić w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3, klasyfikację wydatków o większej szczegółowości niż określona w ust. 1 dla zadań z zakresu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego.

Art. 14. 1. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia:

1) jednolity plan kont dla jednostek sektora finansów publicznych,

2) szczególne zasady rachunkowości oraz plany kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej,

3) zasady rachunkowości oraz plany kont dla organów podatkowych w zakresie poboru i rozliczenia podatków, opłat oraz innych niepodatkowych należności budżetu, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe.

2. Plany kont, o których mowa w ust. 1, powinny uwzględniać zasady określone w przepisach ustawy o rachunkowości i standardach międzynarodowych, z tym że:

1) dochody i wydatki będą ujmowane w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu, którego dotyczą,

2) będą ujmowane również wszystkie etapy rozliczeń poprzedzające płatność dochodów i wydatków, a w zakresie wydatków - także zaangażowanie środków,

3) odsetki od nieterminowych płatności będą naliczane i ewidencjonowane nie później niż na koniec każdego kwartału,

4) przeszacowanie wartości aktywów i pasywów dewizowych według bieżących kursów walutowych będzie dokonywane nie później niż na koniec kwartału,

5) zadłużenie będzie wyceniane według wartości emisyjnej powiększonej o narosłe kwoty z tytułu oprocentowania,

6) należności i zobowiązania nominowane w walutach obcych będą wycenione również według bieżących kursów walutowych.

3. Szczególne zasady rachunkowości dotyczą:

1) ewidencji wykonania budżetu,

2) ewidencji majątku trwałego stanowiącego własność Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego,

3) wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów,

4) sporządzania sprawozdań finansowych.

akty wykonawcze

Art. 15. 1. Jednostki sektora finansów publicznych sporządzają sprawozdania z wykonania procesów, o których mowa w art. 6, zwane dalej "sprawozdaniami budżetowymi".

2. Minister Finansów określa, po zasięgnięciu opinii Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, w drodze rozporządzenia:

1) rodzaje, formy, terminy i zasady sporządzania sprawozdań budżetowych z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz z wykonania planów finansowych:

a) jednostek budżetowych,

b) zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych, środków specjalnych jednostek budżetowych,

c) funduszy celowych,

d) pozostałych jednostek sektora finansów publicznych,

2) rodzaje i zasady sporządzania sprawozdań w zakresie państwowego długu publicznego oraz poręczeń i gwarancji sektora finansów publicznych,

3) zasady sporządzania zbiorczych, skonsolidowanych sprawozdań budżetowych jednostek samorządu terytorialnego,

4) zasady sporządzania łącznych, skonsolidowanych sprawozdań budżetowych dysponentów części budżetowych i budżetu państwa,

5) jednostki obowiązane do sporządzania poszczególnych rodzajów sprawozdań finansowych, w tym budżetowych, których mogą dotyczyć szczególne zasady rachunkowości, terminy sporządzania tych sprawozdań oraz odbiorców sprawozdań.

3. Zbiorcze roczne sprawozdanie z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego sporządza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego.

akty wykonawcze

Art. 16. 1. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości zbiorcze dane dotyczące ogółu operacji finansowych sektora finansów publicznych, obejmujące w szczególności dochody i wydatki, zobowiązania i należności, gwarancje i poręczenia.

2. Minister Finansów podaje do publicznej wiadomości, w terminach, o których mowa w art. 12 ust. 2, informacje obejmujące:

1) kwotę deficytu lub nadwyżki budżetu państwa,

2) kwotę długu Skarbu Państwa,

3) wykaz udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji, z wymienieniem podmiotów, których te poręczenia i gwarancje dotyczą,

4) wykaz osób prawnych i fizycznych, którym umorzono znaczące kwoty zaległości podatkowych, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonej kwoty i przyczyn umorzenia.

3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wysokość kwot oraz sposób podawania do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w ust. 2 pkt 4.

akty wykonawcze

Art. 16a. (9) 1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa sporządzają wykaz podatników będących przedsiębiorcami, którym umorzyli zaległości podatkowe z tytułu podatków i opłat lokalnych oraz podatników podatku rolnego i leśnego, którym umorzyli zaległości podatkowe w kwocie wyższej niż 100 złotych. W wykazie podaje się imię i nazwisko (nazwę) podatnika, wysokość umorzonej kwoty oraz przyczyny umorzenia.

2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa podają wykaz, o którym mowa w ust. 1, do wiadomości publicznej poprzez wywieszenie, odpowiednio, w siedzibie urzędu gminy, starostwa powiatowego albo urzędu marszałkowskiego.

Rozdział 3

Formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych

Art. 17. (10) Jednostki sektora finansów publicznych mogą być tworzone jedynie w formach przewidzianych ustawami.

Art. 18. 1. Jednostkami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

2. Jednostka budżetowa prowadzi gospodarkę finansową według zasad określonych w ustawie.

3. (11) Jednostki budżetowe, z zastrzeżeniem odrębnych przepisów, tworzą, łączą, przekształcają winną formę organizacyjno-prawną i likwidują:

1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe jednostki budżetowe,

2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie jednostki budżetowe.

4. Likwidując jednostkę budżetową organ, o którym mowa w ust. 3, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu jednostki; w przypadku państwowej jednostki budżetowej decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do łączenia jednostek budżetowych.

6. Podstawą gospodarki finansowej jednostki budżetowej jest plan dochodów i wydatków, zwany dalej "planem finansowym".

Art. 19. 1. Zakładami budżetowymi są takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych, które:

1) odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania,

2) pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 7 i 8.

2. (12) Zakłady budżetowe tworzą, łączą, przekształcają w inną formę organizacyjno-prawną i likwidują:

1) ministrowie, kierownicy urzędów centralnych lub wojewodowie oraz inne organy działające na podstawie odrębnych przepisów - państwowe zakłady budżetowe,

2) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego - gminne, powiatowe lub wojewódzkie zakłady budżetowe.

3. Organ, o którym mowa w ust. 2, likwidując zakład budżetowy, określa przeznaczenie mienia znajdującego się w użytkowaniu zakładu; w przypadku państwowego zakładu budżetowego decyzja o przeznaczeniu tego mienia podejmowana jest w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw Skarbu Państwa.

4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do łączenia zakładów budżetowych.

5. Należności i zobowiązania zlikwidowanego zakładu budżetowego przejmuje organ, który go zlikwidował.

6. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy, obejmujący przychody i wydatki stanowiące koszty działalności oraz stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem.

7. Zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotację przedmiotową.

8. W zakresie określonym w odrębnych przepisach zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.

9. Nowo tworzonemu zakładowi budżetowemu może być przyznana jednorazowa dotacja z budżetu na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

10. (13) Łącznie dotacje dla zakładu budżetowego nie mogą przekroczyć 50% jego wydatków nie dotyczy to dotacji inwestycyjnych.

11. Zakład budżetowy dokonuje wpłat do budżetu nadwyżek środków obrotowych, ustalonych na koniec okresu rozliczeniowego.

12. W planie finansowym zakładu budżetowego wyodrębnia się w szczególności:

1) przychody własne,

2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

3) wydatki na wynagrodzenia i składniki naliczane od wynagrodzeń,

4) wydatki inwestycyjne.

13. W planie finansowym zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i wydatków, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu.

Art. 20. 1. Gospodarstwem pomocniczym jest wyodrębniona z jednostki budżetowej, pod względem organizacyjnym i finansowym, część jej podstawowej działalności lub działalność uboczna.

2. Gospodarstwo pomocnicze pokrywa koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 7.

3. (14) Gospodarstwo pomocnicze tworzy, przekształca w inną formę organizacyjno-prawną i likwiduje kierownik jednostki budżetowej, po uprzednim uzyskaniu zgody:

1) właściwego ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody - w przypadku gospodarstw pomocniczych państwowych jednostek budżetowych,

2) zarządu jednostki samorządu terytorialnego - w przypadku gospodarstw pomocniczych gminnych, powiatowych i wojewódzkich jednostek budżetowych.

4. Tworząc gospodarstwo pomocnicze kierownik jednostki budżetowej określa nazwę i siedzibę gospodarstwa pomocniczego, nazwę i siedzibę jednostki budżetowej, przedmiot działalności wyodrębnionej z zakresu działalności jednostki budżetowej oraz składniki majątkowe przydzielone gospodarstwu przez jednostkę budżetową.

5. Składniki majątkowe, należności i zobowiązania zlikwidowanego gospodarstwa pomocniczego przejmuje jednostka budżetowa, przy której funkcjonowało gospodarstwo.

6. Podstawą gospodarki finansowej gospodarstwa pomocniczego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, wydatki stanowiące koszty działalności, rachunek wyników, stan środków obrotowych i rozliczenia z budżetem.

7. Gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe.

8. Nowo utworzone gospodarstwo pomocnicze jednostki budżetowej może otrzymać z budżetu dotację na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

9. Sprzedaży usług na rzecz macierzystej jednostki budżetowej gospodarstwo pomocnicze dokonuje według kosztów własnych.

10. Gospodarstwo pomocnicze wpłaca do budżetu połowę osiągniętego zysku.

11. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego jednostki budżetowej wyodrębnia się w szczególności:

1) przychody własne,

2) dotacje z budżetu państwa lub budżetu jednostki samorządu terytorialnego,

3) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń.

12. W planie finansowym gospodarstwa pomocniczego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i wydatków, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu ani zwiększenia dotacji z budżetu.

Art. 21. 1. Środki specjalne są środkami finansowymi, gromadzonymi przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych:

1) na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwał organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego,

2) z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej,

3) z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie,

4) z tytułu sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych.

2. Środki specjalne przeznacza się na:

1) cele wskazane w ustawie lub uchwale, na podstawie której utworzono te środki,

2) cele wskazane przez darczyńcę lub spadkodawcę,

3) remont lub odtworzenie mienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.

3. Roczny plan finansowy obejmujący przychody i wydatki środków specjalnych sporządza się dla środków specjalnych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 4.

4. Plan finansowy dla środków specjalnych pochodzących ze źródeł, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, sporządza się na okres, w którym środki te będą wydatkowane.

5. W planach finansowych środków specjalnych, o których mowa w ust. 3, wyodrębnia się w szczególności:

1) wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,

2) wydatki inwestycyjne.

Art. 22. 1. Funduszem celowym jest fundusz ustawowo powołany przed dniem wejścia w życie ustawy, którego przychody pochodzą z dochodów publicznych, a wydatki przeznaczone są na realizację wyodrębnionych zadań.

2. Fundusz celowy może działać jako osoba prawna lub stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

3. Fundusz celowy, który realizuje zadania wyodrębnione z budżetu:

1) państwa - jest państwowym funduszem celowym,

2) gminy, powiatu lub województwa - jest gminnym, powiatowym lub wojewódzkim funduszem celowym.

4. Podstawą gospodarki finansowej funduszu celowego jest roczny plan finansowy.

5. Wydatki funduszu celowego mogą być dokonywane, z zastrzeżeniem ust. 6, tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego i pozostałości środków z okresów poprzednich.

6. Fundusze celowe mogą zaciągać kredyty i pożyczki, o ile ustawa tworząca fundusz tak stanowi.

7. Szczegółowe zasady gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego, w zakresie nie uregulowanym ustawą tworzącą fundusz, określa, w drodze rozporządzenia, minister nadzorujący państwowy fundusz celowy, w porozumieniu z Ministrem Finansów.

akty wykonawcze

Art. 23. Skarb Państwa nie może tworzyć fundacji.

Rozdział 4

Zasady gospodarki finansowej podmiotów sektora finansów publicznych

Art. 24. 1. Sposób gromadzenia środków publicznych z poszczególnych tytułów określają odrębne ustawy.

2. Środki publiczne pochodzące z poszczególnych tytułów nie mogą być przeznaczane na finansowanie imiennie wymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.

3. Ograniczenia wynikającego z ust. 2 nie stosuje się do:

1) wydatków finansowanych z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe,

2) (15) wydatków finansowanych ze środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a,

3) jednostek prowadzących działalność gospodarczą.

Art. 25. 1. Prawo realizacji zadań finansowanych ze środków publicznych przysługuje ogółowi podmiotów, chyba że ustawy stanowią inaczej.

2. Podmiot wnioskujący o przyznanie środków publicznych na realizację wyodrębnionego zadania powinien przedstawić ofertę wykonania zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji, gwarantującą wykonanie zadania w sposób efektywny, oszczędny i terminowy.

Art. 26. 1. Ujęte w budżetach jednostek sektora finansów publicznych:

1) dochody - stanowią prognozy ich wielkości,

2) wydatki i rozchody - stanowią nieprzekraczalny limit.

2. Ujęte w rocznych planach finansowych jednostek sektora finansów publicznych:

1) przychody - stanowią prognozy ich wielkości,

2) wydatki - mogą ulec zmianie, jeżeli:

a) zrealizowano przychody wyższe od prognozowanych,

b) zmiana wydatków nie spowoduje zwiększenia dotacji z budżetu oraz nie zmniejszy wielkości planowanych wpłat do budżetu albo zysków oraz planowanego stanu środków na dzień 31 grudnia roku objętego planowaniem.

3. Zmiany przychodów i wydatków, o których mowa w ust. 2, wymagają dokonania zmian w rocznym planie finansowym.

Art. 27. 1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydatków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń bądź zobowiązań państwa wobec osób trzecich ani roszczeń tych osób wobec państwa.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do wydatków budżetu państwa na subwencje dla jednostek samorządu terytorialnego.

3. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Art. 28. 1. Wydatki publiczne mogą być ponoszone na cele i w wysokości ustalonych w ustawie budżetowej, uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego i w planie finansowym jednostki sektora finansów publicznych.

2. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują wydatków zgodnie z przepisami dotyczącymi poszczególnych rodzajów wydatków.

3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań,

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

4. Jednostki sektora finansów publicznych dokonują zakupów dostaw, usług i robót budowlanych na zasadach określonych w przepisach ustawy o zamówieniach publicznych.

5. Planowanie i dokonywanie wydatków na realizację każdego kolejnego etapu programu wieloletniego poprzedzane jest analizą i oceną efektów uzyskanych w etapach poprzednich.

Art. 28a. (16) 1. Kierownik jednostki sektora finansów publicznych, zwany dalej "kierownikiem jednostki", jest odpowiedzialny za całość gospodarki finansowej, w tym za wykonywanie określonych ustawą obowiązków w zakresie kontroli finansowej.

2. Kierownik jednostki może powierzyć określone obowiązki w zakresie gospodarki finansowej pracownikom jednostki. Przyjęcie obowiązków przez te osoby powinno być stwierdzone dokumentem.

Art. 28b. (17) 1. Organ sprawujący, na podstawie odrębnych przepisów, nadzór nad jednostką sektora finansów publicznych kontroluje przestrzeganie przez tę jednostkę realizacji procedur, o których mowa w art. 35a ust. 2 pkt 1.

2. Kontrola, o której mowa w ust. 1, obejmuje w każdym roku co najmniej 5% wydatków nadzorowanej jednostki.

Art. 29. 1. Minister Finansów, w porozumieniu z dysponentami części budżetowych, o których mowa w art. 67 ust. 4, opracowuje harmonogram realizacji dochodów i wydatków budżetu państwa.

2. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego opracowuje harmonogram realizacji dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

3. Dysponent części budżetowej oraz zarząd jednostki samorządu terytorialnego informują podległe i nadzorowane jednostki o harmonogramie, o którym mowa w ust. 1 i 2.

4. Realizacja wydatków powinna być dokonywana zgodnie z harmonogramem, o którym mowa w ust. 1 i 2.

5. Dla poniesienia jednorazowego wydatku wyższego niż wielkość wynikająca z harmonogramu niezbędne jest uzyskanie zgody odpowiednio Ministra Finansów bądź zarządu jednostki samorządu terytorialnego.

6. Jednostki sektora finansów publicznych mogą zaciągać zobowiązania do wysokości wynikającej z planu wydatków jednostki, pomniejszonej o wydatki na wynagrodzenia i uposażenia oraz o obligatoryjne wpłaty płatnika.

7. Dysponent części budżetowej lub zarząd jednostki samorządu terytorialnego może ustalić dla podległych jednostek dodatkowe ograniczenia zaciągania zobowiązań bądź dokonywania wydatków.

Art. 30. (18) Środki, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, są:

1) przeznaczane wyłącznie na cele określone w umowie międzynarodowej, przepisach odrębnych lub deklaracji dawcy,

2) wydatkowane zgodnie z procedurami zawartymi w tej umowie lub innymi procedurami obowiązującymi przy ich wykorzystywaniu.

Art. 30a. (19) Przy wydatkowaniu środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, a także środków przeznaczonych na współfinansowanie programów i projektów realizowanych z tych środków stosuje się odpowiednio zasady rozliczania określone dla dotacji z budżetu państwa.

Art. 30b. (20) 1. Szczegółowe warunki wykorzystania i rozliczania przyznanych środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, mogą być określone w umowie zawartej z beneficjentem pomocy udzielanej z tych środków.

2. Minister Finansów sprawuje nadzór finansowy w zakresie środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, w szczególności nad podmiotami:

1) nadzorującymi programy lub projekty realizowane z tych środków,

2) dysponującymi tymi środkami.

3. Sposób zarządzania finansowego środkami, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, służącymi do realizacji określonych programów lub projektów mogą określać porozumienia między Ministrem Finansów a podmiotami określonymi w ust. 2.

4. Beneficjenci pomocy udzielanej ze środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, są obowiązani do szczegółowego rozliczenia tych środków.

Art. 30c. (21) 1. Nadzorujący programy lub projekty realizowane ze środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, sprawują kontrolę nad wykorzystaniem tych środków i dokonują oceny ich wykorzystania.

2. Przedmiotem oceny, o której mowa w ust. 1, jest w szczególności:

1) zgodność wydatków z planowanym przeznaczeniem,

2) prawidłowość wykorzystania środków, w tym zakres zrealizowanych zadań,

3) prawidłowość wykorzystania środków pod względem zgodności z planowanym przeznaczeniem oraz procedurami.

3. Wyniki kontroli i oceny, o których mowa w ust. 1, przekazuje się Ministrowi Finansów i dawcy środków.

Art. 30d. (22) 1. Środki, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, są gromadzone na wyodrębnionych rachunkach bankowych i mogą być wydatkowane do wysokości kwot zgromadzonych na tych rachunkach. Obsługę bankową rachunków prowadzi Narodowy Bank Polski na podstawie umów rachunku bankowego.

2. W przypadku wykorzystania środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, niezgodnie z przeznaczeniem lub bez zachowania procedur, o których mowa w art. 30 pkt 2, lub pobrania ich w sposób nienależny albo w nadmiernej wysokości podlegają one zwrotowi przez beneficjenta pomocy udzielonej z tych środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych - na rachunek, na którym są gromadzone lub z którego zostały wypłacone. Przepisy art. 93 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

3. Wykorzystanie środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2 i 2a, w sposób określony w ust. 2 wyklucza prawo do ubiegania się o przyznanie tych środków przez kolejne 3 lata, chyba że obowiązek ich przyznania danemu podmiotowi lub grupie podmiotów wynika z umowy zawartej z dawcą środków, wskazującej bezpośrednio ten podmiot.

Art. 30e. (23) 1. Minister Finansów może określić, w drodze rozporządzenia, sposób, warunki i tryb dysponowania środkami, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2, w szczególności:

1) tryb ustalania podmiotów dysponujących tymi środkami,

2) tryb uruchamiania tych środków i rodzaje rachunków bankowych,

3) tryb i terminy sporządzania planów finansowych dokonywania wydatków,

4) sposób oceny przebiegu programów i projektów realizowanych z tych środków oraz zakres i tryb sporządzania sprawozdań z wykorzystywania tych środków,

5) tryb i terminy zamykania oraz rozliczania programów i projektów realizowanych z tych środków

- uwzględniając w szczególności postanowienia umów międzynarodowych.

2. Minister Finansów może określić, w drodze rozporządzenia, sposób, warunki i tryb dysponowania środkami, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2a, w szczególności:

1) tryb uruchamiania tych środków i rodzaje rachunków bankowych,

2) tryb i terminy sporządzania planów finansowych dokonywania wydatków

- uwzględniając w szczególności procedury określające wykorzystanie tych środków, obowiązujące w Unii Europejskiej.

Art. 30f. (24) Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, sposób monitorowania, oceny i raportowania programów lub projektów realizowanych ze środków, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 2a, w tym szczegółowy tryb działania podmiotów odpowiedzialnych za zarządzanie tymi środkami lub za programy lub projekty realizowane z tych środków oraz podmiotów dysponujących tymi środkami, uwzględniając w szczególności procedury kontroli tych środków, obowiązujące w Unii Europejskiej.

Art. 31. 1. Przedstawiane Radzie Ministrów projekty aktów prawnych, których skutkiem finansowym może być zwiększenie wydatków lub zmniejszenie dochodów podmiotów sektora finansów publicznych w stosunku do wielkości wynikających z obowiązujących przepisów, wymagają określenia wysokości tych skutków i uprzedniego ich zaopiniowania przez Ministra Finansów.

2. Wydanie przez organ administracji rządowej aktu normatywnego wywołującego skutki finansowe dla budżetu państwa, nie przewidziane w danej części budżetowej, wymaga porozumienia z Ministrem Finansów.

3. Projekt ustawy skutkującej zmianą poziomu dochodów własnych bądź wydatków jednostek samorządu terytorialnego wymaga określenia wysokości skutków tych zmian oraz zaopiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.

4. Rada Ministrów przekazując do Sejmu projekt ustawy, o którym mowa w ust. 3, załącza opinię Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Art. 32. Minister Finansów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowe zasady i terminy rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu, z uwzględnieniem:

1) zasad i trybu sporządzania planów finansowych oraz dokonywania zmian w tych planach,

2) trybu pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych,

3) sposobu ustalania nadwyżki środków obrotowych w zakładach budżetowych,

4) terminów i sposobu ustalania zaliczkowych wpłat do budżetu:

a) nadwyżki środków obrotowych zakładów budżetowych,

b) połowy zysku gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych,

5) (25) specyfiki działalności jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez ministra właściwego do spraw obrony narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Szefa Agencji Wywiadu oraz jednostek organizacyjnych działających poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

akty wykonawcze

Art. 33. 1. Jednostki będące państwowymi osobami prawnymi, a zaliczone do sektora finansów publicznych, sporządzają plany finansowe zgodnie z przepisami stanowiącymi podstawę ich utworzenia, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

2. Jednostki, o których mowa w ust. 1, wyodrębniają w planach finansowych:

1) przychody własne,

2) dotacje z budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

3) wydatki:

a) na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,

b) majątkowe.

3. Plany finansowe jednostek, o których mowa w ust. 1, po ich zatwierdzeniu bądź uchwaleniu przez organ wskazany w przepisach, na podstawie których jednostka została utworzona, przekazywane są Ministrowi Finansów w terminie 14 dni od dnia zatwierdzenia bądź uchwalenia.

4. W przypadku osiągnięcia przychodów wyższych niż ujęte w planie finansowym, państwowe osoby prawne, o których mowa w ust. 1, dokonują odpowiednich zmian w planie wydatków.

Art. 34. 1. Spłata należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa, przypadających na podstawie przepisów szczególnych państwowym jednostkom sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 18-22, może być, w szczególnie uzasadnionych przypadkach, umarzana, odraczana lub rozkładana na raty.

2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłat należności, o których mowa w ust. 1, a także wskazuje organy do tego uprawnione, z uwzględnieniem:

1) przesłanek uzasadniających umorzenie, odroczenie lub rozłożenie na raty należności,

2) rodzaju i zakresu udzielonych ulg w spłaceniu należności,

3) wskazania organów właściwych do umarzania należności, odraczania lub rozkładania na raty w zależności od wysokości kwot udzielonej ulgi.

3. Egzekucja należności, o których mowa w ust. 1, z wyjątkiem należności o charakterze cywilnoprawnym, następuje w trybie i na zasadach określonych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

akty wykonawcze

Art. 34a. (26) Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może określić szczegółowe zasady i tryb umarzania wierzytelności jej jednostek organizacyjnych z tytułu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa, udzielania innych ulg w spłacaniu tych należności oraz wskazać organy do tego uprawnione.

Art. 35. (27) 1. Głównym księgowym jednostki sektora finansów publicznych, zwanym dalej "głównym księgowym", jest pracownik, któremu kierownik jednostki powierza obowiązki i odpowiedzialność w zakresie:

1) prowadzenia rachunkowości jednostki,

2) wykonywania dyspozycji środkami pieniężnymi,

3) dokonywania wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym,

4) dokonywania wstępnej kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych.

2. Głównym księgowym może być osoba, która:

1) ma obywatelstwo polskie,

2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

3) nie była prawomocnie skazana za przestępstwa: przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego, przeciwko wiarygodności dokumentów lub za przestępstwo karne skarbowe,

4) ukończyła:

a) ekonomiczne jednolite studia magisterskie, ekonomiczne wyższe studia zawodowe, uzupełniające ekonomiczne studia magisterskie lub ekonomiczne studia podyplomowe i posiada co najmniej 3-letnią praktykę w księgowości, lub

b) średnią, policealną lub pomaturalną szkołę zawodową o kierunku rachunkowość i posiada co najmniej 6-letnią praktykę w księgowości.

3. Dowodem dokonania przez głównego księgowego wstępnej kontroli, o której mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, jest jego podpis złożony na dokumentach dotyczących danej operacji. Złożenie podpisu przez głównego księgowego na dokumencie, obok podpisu pracownika właściwego rzeczowo, oznacza, że:

1) nie zgłasza zastrzeżeń do przedstawionej przez właściwych rzeczowo pracowników oceny prawidłowości merytorycznej tej operacji i jej zgodności z prawem,

2) nie zgłasza zastrzeżeń do kompletności oraz formalno-rachunkowej rzetelności i prawidłowości dokumentów, dotyczących tej operacji,

3) zobowiązania wynikające z operacji mieszczą się w planie finansowym oraz harmonogramie dochodów i wydatków, a jednostka posiada środki finansowe na ich pokrycie.

4 Główny księgowy, w razie ujawnienia nieprawidłowości w zakresie określonym w ust. 3, zwraca dokument właściwemu rzeczowo pracownikowi, a w razie nieusunięcia nieprawidłowości odmawia jego podpisania.

5. O odmowie podpisania dokumentu i jej przyczynach główny księgowy zawiadamia pisemnie kierownika jednostki. Kierownik jednostki może wstrzymać realizację zakwestionowanej operacji albo wydać w formie pisemnej polecenie jej realizacji.

6. W celu realizacji swoich zadań główny księgowy ma prawo:

1) żądać od kierowników innych komórek organizacyjnych jednostki udzielania w formie ustnej lub pisemnej niezbędnych informacji i wyjaśnień, jak również udostępnienia do wglądu dokumentów i wyliczeń będących źródłem tych informacji i wyjaśnień,

2) wnioskować do kierownika jednostki o określenie trybu, według którego mają być wykonywane przez inne komórki organizacyjne jednostki prace niezbędne do zapewnienia prawidłowości gospodarki finansowej oraz ewidencji księgowej, kalkulacji kosztów i sprawozdawczości finansowej.

7. Przepisy dotyczące głównego księgowego stosuje się odpowiednio do głównego księgowego budżetu państwa, głównego księgowego części budżetowej oraz skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego).

Rozdział 5(28)

Kontrola finansowa i audyt wewnętrzny w jednostkach sektora finansów publicznych

Art. 35a. 1. Kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych dotyczy procesów związanych z gromadzeniem i rozdysponowaniem środków publicznych oraz gospodarowaniem mieniem.

2. Kontrola finansowa obejmuje:

1) zapewnienie przestrzegania procedur kontroli oraz przeprowadzanie wstępnej oceny celowości zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków,

2) badanie i porównanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, pobierania i gromadzenia środków publicznych, zaciągania zobowiązań finansowych i dokonywania wydatków ze środków publicznych, udzielania zamówień publicznych oraz zwrotu środków publicznych,

3) prowadzenie gospodarki finansowej oraz stosowanie procedur, o których mowa w pkt 1.

3. Procedury, o których mowa w ust. 2 pkt 1, ustala w formie pisemnej kierownik jednostki, biorąc pod uwagę standardy, o których mowa w art. 35o ust. 1 pkt 1.

Art. 35b. W urzędach, w rozumieniu przepisów o służbie cywilnej, zadania związane z kontrolą finansową i audytem wewnętrznym, o którym mowa w art. 35c, przypisane kierownikowi jednostki wykonuje dyrektor generalny.

Art. 35c. 1. Audytem wewnętrznym jest ogół działań, przez które kierownik jednostki uzyskuje obiektywną i niezależną ocenę funkcjonowania jednostki w zakresie gospodarki finansowej pod względem legalności, gospodarności, celowości, rzetelności, a także przejrzystości i jawności.

2. Audyt wewnętrzny obejmuje w szczególności:

1) badanie dowodów księgowych oraz zapisów w księgach rachunkowych,

2) ocenę systemu gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi oraz gospodarowania mieniem,

3) ocenę efektywności i gospodarności zarządzania finansowego.

Art. 35d. 1. Audyt wewnętrzny, z zastrzeżeniem ust. 2, prowadzi się w:

1) jednostkach, o których mowa w art. 83 ust. 2,

2) ministerstwach,

3) Kancelarii Prezesa Rady Ministrów,

4) urzędach centralnych,

5) urzędach przewodniczących komitetów wchodzących w skład Rady Ministrów,

6) Rządowym Centrum Studiów Strategicznych,

7) Rządowym Centrum Legislacji,

8) urzędach wojewódzkich,

9) urzędach celnych,

10) urzędach skarbowych,

11) funduszach celowych, stanowiących wyodrębnione jednostki organizacyjne,

12) Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i zarządzanych przez nie funduszach,

13) kasach chorych,

14) należących do sektora finansów publicznych państwowych osobach prawnych utworzonych na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych,

15) (29) powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury,

16) (30) jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej.

2. Audyt wewnętrzny prowadzi się w innych, niż wymienione w ust. 1, jednostkach sektora finansów publicznych, w tym w jednostkach samorządu terytorialnego, jeżeli jednostki te gromadzą znaczne środki publiczne lub dokonują znacznych wydatków publicznych.

3. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, kwoty przychodów oraz wydatków środków publicznych dokonywanych w ciągu roku kalendarzowego, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, o których mowa w ust. 2, oraz termin, w ciągu którego jednostki te będą zobowiązane do rozpoczęcia audytu wewnętrznego.

4. Kwoty, o których mowa w ust. 3, nie mogą być niższe niż 0,001% produktu krajowego brutto.

akty wykonawcze

Art. 35e. 1. (31) Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych prowadzi audytor wewnętrzny zatrudniony w tej jednostce, z zastrzeżeniem ust. 2-2e.

2. W państwowej jednostce budżetowej działającej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce nadrzędnej lub nadzorującej.

2a. (32) W urzędzie celnym i urzędzie skarbowym audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony odpowiednio w izbie celnej lub izbie skarbowej.

2b. (33) W sądzie rejonowym audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w sądzie okręgowym.

2c. (34) W prokuraturze rejonowej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w prokuraturze okręgowej.

2d. (35) W ośrodku szkolenia i ośrodku doskonalenia kadr Służby Więziennej, funduszu celowym oraz środkach specjalnych Centralnego Zarządu Służby Więziennej audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w Centralnym Zarządzie Służby Więziennej. W zakładzie karnym i areszcie śledczym oraz w gospodarstwie pomocniczym przy zakładzie karnym i areszcie śledczym audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w okręgowym inspektoracie Służby Więziennej.

2e. (36) W zakładzie budżetowym oraz środkach specjalnych działających w Ministerstwie Sprawiedliwości audyt wewnętrzny przeprowadza audytor wewnętrzny zatrudniony w Ministerstwie Sprawiedliwości.

3. Audytor wewnętrzny podlega bezpośrednio kierownikowi jednostki, który zapewnia organizacyjną odrębność wykonywania przez niego zadań określonych w ustawie.

4. (37) Rozwiązanie stosunku pracy z audytorem wewnętrznym zatrudnionym w jednostkach, o których mowa w art. 35d ust. 1 pkt 2-16 oraz ust. 2, z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego, nie może nastąpić bez zgody Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego.

Art. 35f. 1. Audyt wewnętrzny, z zastrzeżeniem ust. 2, przeprowadza się na podstawie rocznego planu audytu wewnętrznego jednostki sektora finansów publicznych, zwanego dalej "planem audytu".

2. W uzasadnionych przypadkach audyt wewnętrzny przeprowadza się poza planem audytu.

3. Plan audytu przygotowuje audytor wewnętrzny w porozumieniu z kierownikiem jednostki.

4. Plan audytu zawiera w szczególności:

1) analizę obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi,

2) tematy audytu wewnętrznego,

3) proponowany harmonogram realizacji audytu wewnętrznego,

4) planowane obszary, które powinny zostać objęte audytem wewnętrznym w kolejnych latach.

5. (38) Audytor wewnętrzny przedstawia kierownikowi jednostki, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 35d ust. 1 pkt 2-16 - także Głównemu Inspektorowi Audytu Wewnętrznego:

1) do końca marca każdego roku - sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni,

2) do końca października każdego roku - plan audytu na rok następny.

Art. 35g. 1. Do przeprowadzania audytu wewnętrznego uprawnia imienne upoważnienie wystawione przez kierownika jednostki oraz legitymacja służbowa lub dowód osobisty.

2. W przypadkach wymagających specjalnych kwalifikacji audytor wewnętrzny może, w uzgodnieniu z kierownikiem jednostki, powołać rzeczoznawcę.

Art. 35h. 1. Przed rozpoczęciem audytu wewnętrznego w komórce organizacyjnej audytor wewnętrzny zawiadamia kierownika tej komórki o przedmiocie i czasie trwania audytu wewnętrznego.

2. Kierownik komórki, o której mowa w ust. 1, zapewnia audytorowi wewnętrznemu warunki niezbędne do sprawnego przeprowadzania audytu wewnętrznego, przedstawia żądane dokumenty oraz ułatwia terminowe udzielanie wyjaśnień przez pracowników tej komórki.

3. Obowiązkiem audytora wewnętrznego jest rzetelne, obiektywne i niezależne:

1) ustalenie stanu faktycznego w zakresie funkcjonowania gospodarki finansowej,

2) określenie oraz analiza przyczyn i skutków uchybień,

3) przedstawienie uwag i wniosków w sprawie usunięcia uchybień.

4. Wyniki audytu wewnętrznego przedstawia się w sprawozdaniu z przeprowadzenia audytu wewnętrznego.

Art. 35i. 1. Sprawozdanie z przeprowadzenia audytu wewnętrznego jest przekazywane kierownikowi jednostki.

2. Kierownik jednostki, na podstawie sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego, podejmuje działania mające na celu usunięcie uchybień oraz usprawnienie funkcjonowania jednostki w zakresie gospodarki finansowej, informując o tym audytora wewnętrznego.

3. Jeżeli w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania sprawozdania z przeprowadzenia audytu wewnętrznego nie zostaną podjęte działania mające na celu usunięcie uchybień w zakresie funkcjonowania gospodarki finansowej, kierownik jednostki informuje o tym Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego oraz audytora wewnętrznego, uzasadniając brak podjęcia działań, z zastrzeżeniem ust. 4.

4. W jednostkach podległych lub nadzorowanych przez właściwych ministrów, w przypadku, o którym mowa w ust. 3, kierownik jednostki informuje również właściwego ministra.

Art. 35j. 1. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób i tryb przeprowadzania audytu wewnętrznego.

2. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 1, określa w szczególności:

1) szczegółowe warunki planowania audytu wewnętrznego, w tym wzór planu audytu,

2) sposób dokumentowania wyników audytu wewnętrznego,

3) sposób współpracy z pracownikami komórki, w której jest przeprowadzany audyt wewnętrzny,

4) tryb sporządzania oraz elementy sprawozdania, o którym mowa w art. 35h ust. 4

- z uwzględnieniem powszechnie uznawanych standardów.

akty wykonawcze

Art. 35k. Audytorem wewnętrznym może być osoba, która:

1) ma obywatelstwo polskie,

2) ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych,

3) nie była karana za przestępstwo popełnione z winy umyślnej,

4) posiada wyższe wykształcenie,

5) złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin przed Komisją Egzaminacyjną, zwaną dalej "Komisją".

Art. 35l. 1. Komisję powołuje na czteroletnią kadencję Minister Finansów spośród pracowników Ministerstwa Finansów, pracowników naukowych lub naukowo-dydaktycznych w dziedzinach objętych zakresem tematycznym egzaminu. W skład Komisji mogą wchodzić także przedstawiciele organizacji, których celem jest promowanie i rozwój audytu wewnętrznego.

2. W skład Komisji wchodzi nie więcej niż 8 członków.

3. Przewodniczącego Komisji i sekretarza Komisji wyznacza Minister Finansów z grona jej członków.

4. Członkowie Komisji wykonują swoje funkcje za wynagrodzeniem.

Art. 35ł. 1. W celu sprawdzenia praktycznego i teoretycznego przygotowania kandydata na audytora wewnętrznego Komisja przeprowadza egzamin.

2. Egzamin obejmuje zagadnienia z zakresu metodyki przeprowadzenia audytu, standardów audytu, administracji publicznej, finansów publicznych, mikroekonomii oraz oszacowania ryzyka.

3. Komisja ustala szczegółowy zakres tematów egzaminów.

4. Egzamin składa się z części pisemnej i ustnej. Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu.

5. Za egzamin pobiera się opłatę, która stanowi dochód budżetu państwa.

6. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia:

1) regulamin działania Komisji,

2) sposób organizowania i regulamin przeprowadzania egzaminu,

3) wzór zaświadczenia o złożeniu egzaminu z wynikiem pozytywnym,

4) wysokość opłaty za udział w egzaminie,

5) sposób ustalania i wysokość wynagrodzeń członków Komisji

- mając na uwadze zapewnienie sprawnego, obiektywnego i rzetelnego sprawdzenia przygotowania kandydatów oraz uwzględnienie rzeczywistych kosztów postępowania egzaminacyjnego.

akty wykonawcze

Art. 35m. Do egzaminu może zostać dopuszczona osoba spełniająca warunki, o których mowa w art. 35k pkt 1-4.

Art. 35n. 1. Organem administracji rządowej właściwym w sprawie koordynacji kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych jest Minister Finansów.

2. Zadania określone w ust. 1 Minister Finansów wykonuje przy pomocy:

1) Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego, zatrudnionego w Ministerstwie Finansów na zasadach i w trybie określonych w przepisach o służbie cywilnej,

2) komórki organizacyjnej, wyodrębnionej w tym celu w strukturze Ministerstwa Finansów.

3. Do Głównego Inspektora Audytu Wewnętrznego stosuje się art. 35k.

Art. 35o. 1. Koordynacja kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych obejmuje:

1) określanie i upowszechnianie standardów kontroli finansowej, zgodnych z powszechnie uznawanymi standardami,

2) określanie i upowszechnianie standardów audytu wewnętrznego, zgodnych z powszechnie uznawanymi standardami,

3) współpracę z zagranicznymi instytucjami, zajmującymi się kontrolą finansową i audytem wewnętrznym,

4) uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie i analizowanie informacji w trybie określonym w niniejszym rozdziale oraz podejmowanie działań w celu poprawy funkcjonowania kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych.

2. (39) Minister Finansów dokonuje w jednostkach, o których mowa w art. 35d ust. 1 pkt 2-16 oraz w ust. 2 z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego, oceny:

1) stosowania przepisów ustawy w zakresie kontroli finansowej i audytu wewnętrznego,

2) funkcjonowania standardów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2

- zwanej dalej "oceną".

3. (40) Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów, co najmniej raz w roku, zbiorcze sprawozdanie z funkcjonowania kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 35d ust. 1 pkt 2-16, wraz z oceną przestrzegania powszechnie uznawanych standardów w tym zakresie oraz propozycjami działań zmierzających do ich usprawnienia.

Art. 35p. Główny Inspektor Audytu Wewnętrznego opracowuje roczny plan przeprowadzania oceny zatwierdzany przez Ministra Finansów.

Art. 35r. 1. (41) Ocenę w jednostkach, o których mowa w art. 35d ust. 1 pkt 2-16, przeprowadzają pracownicy komórki, określonej w art. 35n ust. 2 pkt 2